هر انسانی شخصیت منحصر به فردی دارد و اساساً شخصیت برای توصیف خصوصیات منحصر به فرد انسان ها شامل قضاوت درباره ی ماهیت حقیقی شخص و تفاوت های او با دیگران است. منحصر به فرد بودن شخص معلول گرایشات زیست شناختی و آموزه ها و تجربه های اجتماعی و فرهنگی وی می باشد. (رایکمن، ریچارد. (1331) نظریه های شخصیت، مترجم: مهرداد فیروز بخت، ویراست نهم، چاپ اول، تهران: نشر ارسباران ،ص22)
می توان برای بررسی شخصیت در افراد از صفات آنها استفاده کرد.
آلپورت(گوردن ویلارد آلپورت (زاده ۱۱ نوامبر ۱۸۹۸ - درگذشته ۹ اکتبر ۱۹۶۷)، روان‌شناس آمریکایی و یکی از اولین نظریه پردازان شخصیت بود.)صفات شخصیت را گرایش های پاسخ دادن به شیوه ی یکسان یا مشابه به انواع مختللف محرک ها می دانست. بنا بر این، صفات شیوه های ثابت و پایدار واکنش کردن به جنبه های محرک محیطمان است. آلپورت ابتدا دو تیپ صفات را معرفی کرد: فردی و مشترک.
صفات فردی منحصر به شخص بوده و منش او را توصیف می کنند.
صفات مشترک، صفاتی هستند که تعدادی از افراد در آن سهیمند، مانند اعضای یک فرهنگ. پس معنای آن این است که افراد موجود در فرهنگ های مختلف، ممکن است در صفات مشترکی سهیم باشند. زمانی که معیار ها و ارزش های اجتماعی تغییر می کنند، صفات مشترک نیز احتمالاً با گذشت زمان تغییر خواهند کرد، پس صفات مشترک در معرض تاثیرات اجتماعی، محیطی وفرهنگی قرار دارند.
(شولتز، دوان. (1331)نظریه های شخصیت، مترجم: یحیی سید محمدی، چاپ بیست و یکم، تهران: نشر ویرایش ص231)
تا اینجا در مورد شخصیت انسان از لحاظ علمی صحبت کردیم حالا می خواهیم بیشتر به بخش اکتسابی آن توجه کنیم یعنی ما می توانیم با تمرین و توجه شخصیتمان را ارتقا ببخشیم. بنا بر نظریه روان شناسان نمود شخصیت ما صفات ماست و هیچ کس جز خودمان از زیر و بم صفاتمان اطلاع ندارد پس راه رسیدن به شخصیتی بهتر تقویت صفات خوب و تضعیف صفات بدمان است.
هر فردی اگر زنده باشد در ذهن خود اهداف مشخصی دارد بعضا اهداف مربوط به شغل می شود و یا مربوط به زندگی شخصی و یا علایق فرد . شاید شما هدفتان این باشد که مادر قوی باشید و یا در محل کارتان کارمند نمونه ای باشید تا به ارتقا شغلی برسید و یا دوست دارید آشپز خوبی شوید و هزاران هدف دیگر.
برای رسیدن به اهدافمان تنها به آنها فکر کردن و آه کشیدن به ما کمک نمی کند. برای موفق شدن و رسیدن به بالاترین حد زندگی یعنی زندگی شاد و آرام باید پیشرو شویم.
صفات زیادی برای انسان های پیشرو نقل شده اما من میخواهم به مهمترین آنها از نظر شخصی خود بپردازم.
- انسان پیشرو تصویر ذهنی از زندگی مورد قبول و ایده آل خود دارد: یعنی می دانند در زندگی چه می خواهند و چگونه می خواهند یعنی به طور کل سیستم مشخصی دارند و این مخالف بزرگ جمله "هر چه پیش آید خوش آید" است. وقتی شما یک تصویر ذهنی داشته باشید متعاقب آن برنامه ریزی کرده و تلاش می کنید هر چه بیشتر به آن تصویر نزدیک شوید.
- پشتکار و سخت کوشی: گفتن اینکه شکست انسان را مقاوم تر میکند در کلام بسیار راحت است اما اگر در موقعیت آن قرار گرفتیم و همچنان برای رسیدن به ایده آل تلاش کردیم آن وقت دارای پشتکار هستیم.
- داشتن گام های متعادل: باید بدانیم که برای رسیدن به هر هدفی تلاش لازم است اگر بیش از حد توان تلاش کنیم به احتمال قوی به نیمه راه نرسیده یا خسته و ناامید می شویم و یا باعث آزار روحی و جسمی خود و اطرافیانمان می شویم. تصور کنید که فردی هدفش رسیدن به وزن ایده آل خود است حالا او برای رسیدن به این هدف هم رژیم غذایی نامناسبی گرفته و هم ساعات زیادی را به ورزشهای سنگین می پردازد شما تصور می کنید که چند هفته با این منوال می تواند ادامه دهد؟احتمال بیماری و ضعف او بسیار زیاد است. اگر او با م پزشک حاذق و رژیم غذایی مناسب خود این روند را ادامه دهد و برای ورزش از مربی با تجربه کمک بخواهد حتما به خواسته خود خواهد رسید اما باید متوجه باشد که هیچ هدفی یک شبه بدست نمی آید. اگر ما بخواهیم به هدفی برسیم و آن موقع بتوانیم از آن لذت کافی را ببریم باید بدانیم که شرط آن قدم گذاشتن در مسیر تعادل است. انسان به کار و تلاش و فعالیت نیاز دارد و هم زمان به کانون خانواده، تفریح و استراحت هم نیاز دارد باید بین این دو کفه از ترازو تعادل برقرار باشد.
- ذهن سالم: داشتن ذهن سالم جزو بزرگترین موهبت های یک فرد است. بارها این جمله را در رسانه ها و یا کتب شنیده و خوانده ایم که"شما تبدیل به همان چیزی می شوید که درباره آن بیشتر فکر می کنید" بیایید با هم این جمله را آزمایش کنیم به مدت چند روز به این فکر کنید که" پایتان به پایه میز یا مبل نخورد" و در این چند روز خودتان دفعاتی را که پایتان به میز میخورد را بشمارید چه خواهید دید؟ در آن چند روز می بینید که بیشتر از کل سال پایتان به میز می خورد این می تواند برای اثبات جمله بالا کافی باشد پس بیایید بیشتر به کارهای خوب و زیبایی های این دنیا و اطرافتان توجه کنید و شکرگزار تمام نعمات زندگی خود باشید از قدیم گفته اند؛ شکر نعمت نعمتت افزون کند *** کفر نعمت از کفت بیرون کند. امیرالمومنین علی علیه السلام می فرمایند : خداوند در هر نعمتی حقی دارد.کسیکه حقش را ادا کند نعمت او را افزون کند و کسی که کوتاهی کند نعمت را در خطر زوال قرار میدهد. (حکمت 244 نهج البلاغه)
- دوری از رخوت و تبلی و بی سوادی: اگر توجه کرده باشید هیچ گاه یک دریا به مرداب تبدیل نمی شود یعنی آبش نمی گندد. رودهای مختلف به دریا می ریزند و دریا به اقیانوس می پیوندد دریا تماما در بده بستان است. آبی می گندد و بوی تعفن از آن بلند می شود که راکد است که هیچ رودی به آن نمی ریزد و خود نیز از راهی نمی گذرد در نتیجه می گندد و آن وقت می شود که کسی حاضر نیست حتی برای دقایقی در کنارش بایستد و همه با تمام سرعت از آن دور می شوند. روزگار این آب گندیده می تواند برای ما انسان ها هم پیش آید وقتی ما هیچ نمی آموزیم و هیچ نمی بخشیم می شویم همان آب گندیده. دنیا پر است از چیزهایی که ما هنوز فرا نگرفته ایم در هر موضوعی که تصورش را بکنید چند مدل غذا هست که بلد نیستیم، چند کتاب ادبی و اشعار مختلف هست که تا بحال نخوانده ایم، چند مورد تربیتی برای فرزندانمان هست که نمی دانیم،چند زبان زنده دنیا هست که از آنها خبرنداریم و هزار چیز دیگری که از آنها بی اطلاعیم. برای یادگیری هیچ وقت دیر نیست. امیر مومنان (علیه السلام) می فرمایند: ای مومن! علم و ادب بهای جان توست، پس در آموختن آن بکوش، پس هر چه بر علم و ادب تو افزوده شود، بر ارزش تو افزوده می شود، چرا که از راه دانش به پروردگارت راه می یابی و با ادب، خدمت پروردگارت را نیکو به جا می آوری و با این ادب در خدمت است که بنده سزاوار ولایت قرب الهی می گردد، پس نصیحت مرا بپذیر تا از عذاب الهی برهی.(روضه الواعظین، ج1، ص11) مشخص می شود که چقدر یادگیری مهم است. اگر ما درصدد رشد روح خود نباشیم به مرور شاهد پس رفت خود خواهیم بود و نتیجه آن می شود که از بهترین حالت خود دور می مانیم و کم کم چیزی هم برای بخشش به اطرافیانمان نخواهیم داشت صحبت ما بخشش مال و ثروت مادی نیست بلکه بخشش یک لبخند، یک کمک به جا و آرام به فرزندمان ، بخشش یک دلگرمی و آرامش به همسرمان و می شویم همان آب گندیده که کسی حاضر نیست برای دقایقی هم که شده در کنارمان استراحت کند .
- فرد پیشرو مشکلات بزرگ را به اجزا کوچک تر تبدیل می کند: بعضی افراد متخصص حل مشکلات اند یعنی آنقدر راحت با مشکلات رو برو می شوند که گویی هیچ فشاری رویشان نیست اما حتما تحت فشار هستند فقط راه حل مشکلات را میدانند آنها به جای فکر زیاد به مشکلات و بزرگ کردن آنها و آه و ناله و گله و شکایت بی جا سعی در حل مشکل دارند اول مشکلات را به چند بخش کوچک تر تبدیل می کنند و بعد به ترتیب برای حل کردن آنها تلاش می کنند. کسی که پیشرو نیست به جای راه حل پیدا کردن بدنبال مقصر می گردد تا تمام مسؤلیت را بدوش او بیندازد و خود نفس راحت بکشد و به رخوت خود ادامه دهد. این ساده ترین و راحت ترین راه برای خلاصی از شر مشکلات است به همین خاطر است که این افراد مشکلات زیادی در زندگی خود حس می کنند چون هیچ گاه سعی در حل آنها نداشته اند و این باعث می شود که مشکلات به روی هم تلنبار شوند .پس برای یکبار هم که شده مقصر را به حال خود رها کنید و به فکر چاره باشید . بطور مثال وقتی کودک شما دستش می خورد و لیوان شربت آلبالو خوشرنگش می ریزد روی فرش سفید و تمیز شما دو راه وجود دارد: اول شما تا سر حد جنون عصبی شوید و بدنبال کودک باشید تا سرزنشش کنید و هزار بار توی سرش بکوبید تا حرصتان خالی شود در این صورت که رنگ شربت کاملا به خورد فرش رفته و دیگر به راحتی پاک نخواهد شد. راه دوم این است که اول به همراه کودک فرش را تمیز کنید و بعدا در مورد بی دقتی او با خودش صحبت کنید اینطور هم لکه زودتر پاک می شود و هم کودک در صدد جبران خرابکاری خود بر می آید و کم کم با عواقب رفتارهای خود آشنا می شود و بعد هم با صحبت های مفید شما سعی می کند بیشتر حواس خود را جمع می کند. حال انتخاب با شماست راه اول یا دوم؟!
نکته: در این بحث به مراتب از ایده آل و هدف صحبت شد باید خاطر نشان کنم که این اهداف و ایده آل ها ممکن است در هر فردی با دیگری متفاوت باشد مقصود از آنها می تواند هر چیزی باشد که ما برای رسیدن به آن تلاش می کنیم مثل یادگرفتن یه کار جدید و یا یاد دادن یک مورد خاص به کودک حتی می تواند از پوشک گرفتن کودکمان هدفمان باشد مقصود این است که بدانیم برای رسیدن به هر هدفی برنامه ریزی و تعادل ضروری است.
با آرزو موفقیت روز افزون
درباره این سایت